Tôi tên là Hồng, năm nay đã bước sang tuổi bảy mươi. Tóc bạc gần hết, chân tay run rẩy, nhưng đầu óc thì vẫn còn tỉnh táo lắm. Cái sự tỉnh táo ấy đã giúp tôi nhận ra rất sớm rằng, không phải cứ sinh ra con thì chúng sẽ mãi mãi là con mình—nhất là khi lòng tham đã che mờ tình thân. Tôi có ba người con: hai trai, một gái. Chồng tôi mất sớm, một tay tôi cáng đáng nuôi cả ba đứa khôn lớn. Khi còn nhỏ, thằng nào cũng bám mẹ, ngọt ngào nói thương mẹ, hứa sau này có tiền sẽ đón mẹ về phụng dưỡng. Nhưng thời gian trôi, người ta lớn lên thì ký ức nhỏ bé ấy cũng bay theo gió.
Hai đứa con trai của tôi—thằng cả tên Tài, thằng út tên Thức—từ khi lập gia đình riêng thì như cắt đứt mọi ràng buộc. Lúc tôi ốm, chẳng hỏi thăm. Lúc tôi nghèo, chẳng đoái hoài. Có lần tôi gọi điện mượn ít tiền mua thuốc, cả hai đều kiếm cớ thoái thác. Tôi tủi thân, nhưng cũng tự nhủ thôi, không trách được, ai cũng có cuộc sống riêng.
Gia đình du lịch
May thay, con gái út của tôi—con bé Hương—lấy chồng ở thành phố. Thằng rể tôi, thằng Tuấn, hiền lành, lễ phép, coi tôi như mẹ ruột. Hương sinh xong đứa đầu thì gọi điện mời tôi lên thành phố ở cùng cho vui cửa vui nhà. Tôi nghĩ bụng, dưới quê cũng chẳng còn ai, căn nhà cũ nát mưa dột gió lùa, thôi thì theo con gái cho đỡ tủi.
Mười lăm năm tôi sống trong căn nhà nhỏ trên phố, không thiếu thốn gì. Hằng ngày tôi chăm cháu, lo cơm nước, dọn dẹp nhà cửa. Đến lúc tôi đổ bệnh nặng, chính con Hương là người bón từng thìa cháo, đưa tôi đi viện, thức đêm trông mẹ. Chẳng một cuộc gọi, chẳng một đồng thuốc từ hai đứa con trai.
Căn nhà ở quê tôi để hoang nhiều năm, hàng xóm bảo mối mọt đã đục gần nửa mái, vậy mà tôi vẫn không nỡ bán. Nó là nơi tôi và chồng từng sống, từng dạy ba đứa con tập đi, tập nói. Thế rồi năm ngoái, người ta về đo đạc, kiểm kê. Dự án đường cao tốc đi qua, nhà tôi nằm trong diện giải tỏa. Họ báo sẽ đền bù gần 2,8 tỷ đồng.
Tôi sững người khi nghe tin. Tưởng chừng đó là con số không tưởng với một bà già sống bằng tiền trợ cấp hàng tháng. Tôi chưa kịp vui, chưa kịp mơ đến một chuyến đi Đà Lạt hay đổi cái máy trợ thính mới, thì tai họa lại gõ cửa.
Chỉ vài hôm sau, Tài và Thức—hai đứa con trai—đột nhiên đánh ô tô về làng, ăn mặc bảnh bao, về tận ủy ban xã tìm tôi. Cái vẻ hồ hởi của chúng khiến tôi ngỡ như lâu lắm rồi mới được con về thăm.
Thiết bị nhà bếp thông minh
Thằng cả chưa kịp chào, đã đập bàn gằn giọng:
“Bà già, tiền nhà đó là của chung, tụi con cũng có phần chứ! Mẹ định giữ hết sao?”
Thằng út thì không kém:
“Chứ mười mấy năm mẹ bỏ đi, ai trông nhà, ai thắp nhang cho ba? Tiền đó mẹ phải chia đều ba phần, không thì tụi con kiện!”
Tôi nhìn hai đứa con trai, lòng nguội lạnh. Chúng chẳng hỏi tôi có khỏe không, chẳng quan tâm tôi sống ra sao. Tất cả những gì chúng nhìn thấy chỉ là tiền.
Tôi mỉm cười, cố gắng không để lộ sự cay đắng:
“Ừ, được rồi. Các con lên thành phố đi, mẹ đã gọi cán bộ địa chính xác nhận rồi. Mẹ sẽ chia.”
Hai đứa rạng rỡ ra mặt, tưởng tôi mềm lòng.
Tôi gọi cho Hương:
“Con à, chủ nhật này mẹ nấu cơm. Con với chồng về ăn cùng mẹ một bữa nhé. Có việc quan trọng mẹ muốn nói.”
Chủ nhật, đúng hẹn, Tài và Thức lên thành phố. Chúng ăn mặc chỉn chu, còn mua sẵn hai chai rượu đắt tiền. Vào đến nhà, thấy thằng rể Tuấn đang lặt rau ngoài sân, cả hai chỉ gật đầu lạnh lùng. Nhưng Hương thì khác, vẫn vui vẻ mời ngồi, rót nước, hỏi han như chưa từng bị xem nhẹ.
Tôi nấu một bữa cơm tươm tất: canh chua, cá kho tộ, gà hầm thuốc bắc—món nào cũng là món các con tôi thích từ nhỏ. Trên bàn cơm, tiếng cười nói rộn ràng, nhưng tôi thì bình thản. Đợi đến khi mọi người no nê, tôi mới từ từ đặt một xấp hồ sơ lên bàn.
“Đây là giấy xác nhận quyền sử dụng đất, biên bản đền bù, và một bản di chúc mới mà mẹ đã làm với luật sư.”
Cả bàn ăn sững lại.
Thiết bị nhà bếp thông minh
Tôi nhìn thẳng vào hai đứa con trai:
“Đúng, mẹ đã đồng ý chia. Nhưng mẹ không chia tiền—mẹ chia theo lòng.”
Tôi mở hồ sơ, rành rọt:
“Toàn bộ số tiền đền bù mẹ đã gửi vào sổ tiết kiệm đứng tên con Hương. Con là người duy nhất chăm mẹ, nuôi mẹ, lo cho mẹ từng viên thuốc từng bữa cơm. Còn hai đứa—hỏi thật—mười lăm năm qua các con đã làm gì cho mẹ?”
Tài gầm lên:
“Mẹ thiên vị! Mẹ bất công!”
Tôi vẫn bình thản:
“Mẹ không thiên vị. Mẹ chỉ trả công bằng.”
Rồi tôi quay sang Tuấn, thằng rể hiền lành đứng dậy rót nước cho tôi:
“Cảm ơn con, nhờ có con mà mẹ không thấy mình là người thừa trong nhà này.”
Hai đứa con trai tím mặt, đứng phắt dậy, bỏ về. Không một lời chào.
Tôi nhìn theo, lòng không đau nữa.
Chỉ thấy nhẹ nhõm.
Tôi đã dạy chúng một bài học: tiền không thể mua lại được đạo hiếu.