Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước nhận được nhiều khiếu nại từ khách hàng về việc chuyển nhầm tiền qua bí danh dẫn tới bị lừa đảo, mất tiền. Trong thông tư mới sẽ không cho phép sử dụng tài khoản bí danh, nickname mà bắt buộc tài khoản nhận tiền phải là số tài khoản cụ thể.
Ngày 26/5/2025, Vụ Thanh toán (NHNN) và Thời báo Ngân hàng tổ chức họp báo công bố sự kiện “Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2025”.
Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, sau 4 năm triển khai Quyết định 810, hoạt động chuyển đổi số ngành ngân hàng đã đạt được những thành quả đáng khích lệ, đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
Đáng chú ý, ngành ngân hàng đã phối hợp với Bộ Công an triển khai có hiệu quả Đề án 06 (Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030) đã góp phần giúp ngành ngân hàng làm sạch được dữ liệu khách hàng và loại bỏ các tài khoản ngân hàng không chính chủ.
Tính đến hết ngày 16/5/2025, đã đối chiếu, làm sạch hơn 130,5 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân (113 triệu hồ sơ thông qua CCCD gắn chip/VneID; 17,5 triệu hồ sơ đối chiếu offline); và hơn 711,3 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức.
NHNN cho biết Dự thảo sửa đổi Thông tư 17 quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán sẽ không cho phép sử dụng tài khoản bí danh, nickname mà bắt buộc tài khoản nhận tiền phải là số tài khoản cụ thể
Kết quả lớn nhất của ngành ngân hàng khi triển khai Đề án 06 là làm sạch dữ liệu, ngăn chặn lừa đảo. Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, kể từ khi triển khai xác thực sinh trắc học, số lượng vụ việc khách hàng bị lừa đảo mất tiền giảm mạnh. Đặc biệt, tại một số TCTD đã không có phát sinh vụ việc trong thời gian này.
Hiện cả nước có hơn 200 triệu tài khoản ngân hàng nhưng mới có 113 triệu hồ sơ được đối chiếu sinh trắc học. Ông Tuấn cho rằng những tài khoản không cung cấp đối chiếu sinh trắc học có thể là tài khoản “chết”, tài khoản “ngủ đông”, tài khoản có mục đích lừa đảo… Điều này không chỉ giúp dữ liệu ngân hàng ngày càng sạch mà góp phần đem lại sự tin cậy an tâm cho khách hàng trên môi trường số trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, ông Tuấn khẳng định, cần xác định sinh trắc học không phải là giải pháp duy nhất và đảm bảo 100% không còn tội phạm mạng. Bởi, thời gian qua, cơ quan chức năng đã phát hiện tội phạm nhóm. Vì vậy, Bộ công an đang sửa luật hình sự như tăng mức xử phạt…
Về phía NHNN thời gian tới sẽ có hướng dẫn để đóng các tài khoản “chết’, tài khoản “ngủ đông”. Cụ thể, NHNN đang xây dựng lộ trình sửa đổi Thông tư 17 quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, dự kiến có hiệu lực từ 1/9 năm nay, trong đó sẽ tăng cường kiểm soát với tài khoản của tổ chức.
Lý do NHNN đề xuất bổ sung quy định này vì sau khi yêu cầu xác thực thông tin sinh trắc học với giao dịch từ tài khoản cá nhân, các tổ chức tội phạm lừa đảo đã chuyển qua sử dụng tài khoản tổ chức.
Ảnh minh họa
Dự thảo quy định tài khoản tổ chức bắt buộc phải được mở trực tiếp tại quầy của tổ chức tín dụng, không chấp nhận bất kỳ hình thức mở tài khoản qua thư hoặc ủy quyền nào. Ngoài ra, NHNN cũng bổ sung quy định yêu cầu thu thập thông tin sinh trắc học của người đại diện pháp luật tổ chức khi mở tài khoản.
Ngoài ra, dự thảo cũng quy định, với tài khoản tổ chức mới thành lập trong vòng 6-9 tháng (dự kiến trong tháng 6 sẽ lấy ý kiến dự thảo) khi thực hiện giao dịch chuyển tiền sẽ phải đối chiếu thông tin sinh trắc học của người đại diện pháp luật giống như với tài khoản cá nhân. “Quy định này không ảnh hưởng đến doanh nghiệp đang hoạt động hợp pháp, lành mạnh hiện nay”, ông Tuấn khẳng định.
Một điểm mới của dự thảo sửa đổi thông tư này là cấm sử dụng tài khoản nickname. Ông Tuấn cho biết Bộ Công an cũng đã kiến nghị NHNN siết nội dung này vì dễ gây hiểu nhầm cho người chuyển tiền. Đặc biệt, NHNN cũng nhận được nhiều khiếu nại từ khách hàng về việc chuyển nhầm tiền qua bí danh dẫn tới bị lừa đảo, mất tiền. Vì vậy, trong thông tư mới sẽ không cho phép sử dụng tài khoản bí danh mà bắt buộc tài khoản nhận tiền phải là số tài khoản cụ thể.
Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết thêm, NHNN cũng đang phối hợp với Bộ Công an triển khai danh sách các tài khoản có dấu hiệu nghi ngờ rủi ro để cung cấp cho các ngân hàng. BIDV là ngân hàng đầu tiên triển khai thí điểm (từ ngày 1/4/2025). Theo báo cáo của BIDV, đến nay, sau gần 2 tháng áp dụng, đã có trên 100 tỷ đồng là tiền của khách hàng được giữ lại, tránh bị lừa đảo nhờ việc cảnh báo tài khoản nghi ngờ gian lận.
Thời gian tới sẽ có thêm một số ngân hàng triển khai như Vietcombank (ngày 30/6), VietinBank (ngày 4/7), MB (ngày 14/7), Agribank (ngày 24/7). Sau khi các ngân hàng này hoàn thành thí điểm, NHNN sẽ triển khai trong toàn ngành ngân hàng (dự kiến ngay trong năm 2025).
Theo NHNN, hiện nhiều nghiệp vụ cơ bản của các ngân hàng thương mại đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay…). Nhiều TCTD tại Việt Nam có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số. Đến nay, có hơn 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng, thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng tích cực.
Số liệu thống kê từ NHNN cho thấy, so với cùng kỳ năm 2023, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt trong năm 2024 tăng 56,68% về số lượng và 32,79% về giá trị; qua kênh Internet tăng 49,73% về số lượng và 33,12% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 54,08% về số lượng và 34,03% về giá trị, giao dịch qua QR Code tăng 104,65% về số lượng và 97,14% về giá trị.
Tính đến tháng 3/2025, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đạt hơn 5,2 tỷ giao dịch, với giá trị đạt hơn 80 triệu tỷ đồng, tăng 44,43% về số lượng và tăng 24,34% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.